ابعاد کابین آسانسور یکی از مؤلفههای کلیدی در طراحی و نصب آسانسورها است. که به طور مستقیم بر کارایی، ایمنی و راحتی استفادهکنندگان تأثیر میگذارد. تعیین این ابعاد، نیازمند دقت و توجه به مجموعهای از عوامل مختلف است. که شامل استانداردهای ملی و بینالمللی، فضای موجود در ساختمان، نوع کاربری آسانسور و ظرفیت حمل بار میشود.
استاندارد ملی ایران، به عنوان یکی از مراجع اصلی در این زمینه، دستورالعملهای دقیقی را برای طراحی و ابعاد کابین آسانسور مشخص میکند. تا اطمینان حاصل شود که آسانسور نه تنها کارآمد و ایمن است بلکه نیازهای مختلف کاربران را نیز برآورده میسازد. این استانداردها به ویژه برای تضمین ایمنی کاربران و رعایت قوانین ساخت و ساز اهمیت دارند. به طور کلی، تعیین ابعاد کابین آسانسور یک فرآیند چند بعدی است که نیازمند همکاری بین مهندسین طراح، معماران و شرکتهای آسانسور سازی میباشد. تا نتیجه نهایی با استانداردهای مربوطه و نیازهای پروژه سازگار باشد.
ابعاد کابین آسانسور به طور معمول بر اساس ابعاد چاه آسانسور و ظرفیت مورد نیاز تعیین میشود. این ابعاد توسط شرکتهای آسانسور سازی و با توجه به استاندارد ملی ایران، که مربوط به طراحی و نصب آسانسورها است، مشخص میگردد.
استاندارد ملی ایران برای کابین آسانسور، حداقل و حداکثر ابعاد مجاز را تعیین کرده و همچنین نکات ایمنی و فنی مربوط به ساخت و نصب کابین را مد نظر قرار میدهد. در این استانداردها، عوامل مختلفی از جمله ظرفیت حمل بار (تعداد نفرات یا وزن مجاز)، نوع ساختمان (مسکونی، تجاری، بیمارستانی و غیره)، و فضای موجود برای نصب آسانسور، مورد بررسی قرار میگیرند.
برای مثال، در استاندارد ملی ایران ممکن است حداقل ابعاد کابین برای یک آسانسور با ظرفیت 6 نفر (450 کیلوگرم) به شرح زیر باشد:
این ابعاد با افزایش ظرفیت آسانسور افزایش مییابد. و برای آسانسورهایی با ظرفیت بیشتر، ابعاد بزرگتری در نظر گرفته میشود. همچنین، برای آسانسورهایی که در ساختمانهای خاص مانند بیمارستانها و مراکز درمانی نصب میشوند، ممکن است نیاز به رعایت استانداردهای اضافی باشد تا قابلیت جابجایی برانکارد یا تجهیزات پزشکی را داشته باشند.
در برخی موارد، ساختمانهای مسکونی میتوانند سیستم آسانسور با ابعاد آسانسور دو نفره را نصب و راهاندازی کنند. این نوع آسانسور، که به عنوان آسانسور خانگی نیز شناخته میشود، برای حمل تعداد کمتری از مسافران طراحی شده و توانایی حمل مسافران زیادی را ندارد. ظرفیت این مدل از آسانسورها حداکثر تا 180 کیلوگرم است که معادل وزن دو نفر معمولی میباشد.
حداقل مساحت ابعاد کابین آسانسور 0.48 متر مربع و حداکثر مساحت آن 0.58 متر مربع است. این ابعاد به گونهای تعیین شدهاند. که علاوه بر حفظ کارایی و ایمنی، فضای کافی برای دو نفر را فراهم کند. استفاده از آسانسور دو نفره در ساختمانهای مسکونی به ویژه در مواردی که فضای موجود برای نصب آسانسور محدود است، میتواند راهحل مناسبی باشد. این نوع آسانسور به دلیل ابعاد کوچکتر، فضای کمتری از ساختمان را اشغال میکند و میتواند نیازهای روزمره ساکنان را به خوبی برآورده سازد.
آسانسور دو نفره یک گزینه مناسب برای ساختمانهای مسکونی با فضای محدود است. که با ظرفیت حداکثر 180 کیلوگرم و مساحت کابین بین 0.48 تا 0.58 متر مربع طراحی میشود. این آسانسورها، ضمن رعایت استانداردهای ایمنی و فنی، راحتی و سهولت استفاده را برای ساکنان ساختمان فراهم میکنند.
ساختمانهای مسکونی میتوانند سیستم آسانسور با ابعاد آسانسور 3 نفره را نیز نصب و راهاندازی کنند. این نوع آسانسور که به عنوان آسانسور خانگی شناخته میشود، برای حمل تعداد محدودی از مسافران طراحی شده و توانایی حمل مسافران زیادی را ندارد. ظرفیت این مدل از آسانسورها تا 225 کیلوگرم است که معادل وزن سه نفر معمولی میباشد.
حداقل مساحت ابعاد کابین آسانسور 0.6 متر مربع و حداکثر مساحت آن 0.7 متر مربع است. این ابعاد به گونهای تعیین می شوند. که علاوه بر حفظ کارایی و ایمنی، فضای کافی برای سه نفر را فراهم کند. استفاده از آسانسور سه نفره در ساختمانهای مسکونی به ویژه در مواردی که فضای موجود برای نصب آسانسور محدود است، میتواند راهحل مناسبی باشد. این نوع آسانسور به دلیل ابعاد کوچکتر، فضای کمتری از ساختمان را اشغال میکند و میتواند نیازهای روزمره ساکنان را به خوبی برآورده سازد.
گفتنی است: آسانسور سه نفره یک گزینه مناسب برای ساختمانهای مسکونی با فضای محدود است که با ظرفیت حداکثر 225 کیلوگرم و مساحت کابین بین 0.6 تا 0.7 متر مربع طراحی میشود.
آسانسور 4 نفره، نوعی آسانسور خانگی است که برای حمل حداکثر 4 نفر یا 300 کیلوگرم در هر بار حرکت طراحی می شود. این نوع آسانسور برای استفاده در خانههای مسکونی، آپارتمانها، دفاتر کوچک و سایر مکانهای کم حجم مناسب است.
حداقل مساحت ابعاد کابین آسانسور 0.79 متر مربع و حداکثر مساحت آن 0.90 متر مربع است. این ابعاد به گونهای طراحی می شوند. که ضمن رعایت اصول ایمنی و راحتی، فضای کافی برای جابجایی چهار نفر را فراهم کنند. نصب آسانسور 4 نفره در ساختمانهای مسکونی با فضای محدود میتواند یک راهحل بهینه باشد، زیرا این آسانسور با ابعاد مناسب خود فضای کمتری را اشغال میکند. و در عین حال نیازهای روزمره ساکنان را به خوبی برآورده میسازد.
آسانسور 5 نفره با ظرفیت حمل حداکثر 375 کیلوگرم طراحی شده و ابعاد بزرگتری نسبت به آسانسورهای 4 نفره دارد. این نوع آسانسور برای استفاده در خانههای مسکونی، آپارتمانها، دفاتر کوچک و سایر مکانهای کم حجم مناسب است که نیاز به حمل تعداد بیشتری از افراد دارند.
حداقل مساحت ابعاد کابین آسانسور 0.98 متر مربع و حداکثر مساحت آن 1.10 متر مربع است. این ابعاد به گونهای طراحی می شوند. که ضمن رعایت اصول ایمنی و راحتی، فضای کافی برای جابجایی پنج نفر را فراهم کنند. نصب آسانسور 5 نفره در ساختمانهای مسکونی با فضای محدود میتواند یک راهحل بهینه باشد، زیرا این آسانسور با ابعاد مناسب خود فضای کافی برای تعداد بیشتری از افراد را فراهم میکند. و در عین حال نیازهای روزمره ساکنان را به خوبی برآورده میسازد.
در بسیاری از ساختمانهای مسکونی و اداری، از آسانسورهای 6 نفره استفاده میشود. این نوع آسانسورها با ظرفیت حمل حداکثر 450 کیلوگرم طراحی میشوند. و برای استفاده در محیطهایی که نیاز به جابجایی تعداد بیشتری از افراد دارند، مناسب هستند.
حداقل مساحت ابعاد کابین آسانسور 1.17 متر مربع و حداکثر مساحت آن 1.30 متر مربع است. این ابعاد به گونهای طراحی می شوند. که ضمن رعایت اصول ایمنی و راحتی، فضای کافی برای جابجایی شش نفر را فراهم کنند. نصب آسانسور 6 نفره در ساختمانهای مسکونی و اداری، نیاز به فضای بیشتری نسبت به آسانسورهای با ظرفیت کمتر دارد. اما در عین حال میتواند نیازهای بیشتری را پوشش دهد. و موجب افزایش کارایی و راحتی کاربران شود.
آسانسورهای 8 نفره جزء متداولترین نوع آسانسورها به شمار میروند. که در بسیاری از پروژههای نصب و راهاندازی آسانسورهای مسکونی و اداری مورد استفاده قرار میگیرند. این نوع از آسانسورها با ظرفیت حمل حداکثر 600 کیلوگرم طراحی میشوند. و به دلیل ظرفیت و کارایی بالا، برای استفاده در ساختمانهایی با تردد بیشتر مناسب هستند.
حداقل مساحت ابعاد کابین آسانسور 1.45 متر مربع و حداکثر مساحت آن 1.60 متر مربع است. این ابعاد به گونهای طراحی می شوند. که فضای کافی برای جابجایی و حمل و نقل هشت نفر را فراهم کنند. نصب آسانسور 8 نفره در ساختمانهای مسکونی و اداری، نیاز به فضای بیشتری نسبت به آسانسورهای با ظرفیت کمتر دارد. اما در عین حال میتواند نیازهای بیشتری را پوشش دهد و موجب افزایش کارایی و راحتی کاربران شود.
آسانسورهای 10 نفره از جمله آسانسورهایی هستند. که میتوانند هم برای حمل بار و هم برای استفاده در پروژههای اداری، تجاری و مسکونی مورد استفاده قرار گیرند. این نوع آسانسورها به دلیل ظرفیت بالا و کارایی مناسب، معمولاً در ساختمانهای پرترافیک استفاده میشوند. تا بتوانند نیاز به جابجایی تعداد زیادی از افراد یا بارها را برآورده کنند.
ظرفیت این نوع آسانسورها 750 کیلوگرم است. که به طور معمول معادل 10 نفر میباشد. حداقل مساحت ابعاد کابین آسانسور 1.73 متر مربع و حداکثر مساحت آن 1.90 متر مربع است. این ابعاد به گونهای طراحی می شوند. که ضمن رعایت استانداردهای ایمنی و راحتی، فضای کافی برای جابجایی ده نفر را فراهم کنند. نصب آسانسور 10 نفره در ساختمانهای پرترافیک مانند مراکز تجاری، اداری و مسکونی بزرگ میتواند به بهبود عملکرد سیستم حمل و نقل عمودی کمک کند و موجب کاهش زمان انتظار کاربران شود.
حداقل مساحت ابعاد کابین آسانسور 1.45 متر مربع و حداکثر مساحت آن 1.60 متر مربع است. این ابعاد به گونهای طراحی می شوند. که فضای کافی برای جابجایی و حمل و نقل هشت نفر را فراهم کنند. نصب آسانسور 8 نفره در ساختمانهای مسکونی و اداری، نیاز به فضای بیشتری نسبت به آسانسورهای با ظرفیت کمتر دارد. اما در عین حال میتواند نیازهای بیشتری را پوشش دهد و موجب افزایش کارایی و راحتی کاربران شود.
موضوع مورد توجه مهندسین ساختمان بیشتر در ارتباط با ابعاد آسانسور در پلان است. در حقیقت، فضای انحصاری آسانسور که چاه آسانسور خوانده میشود، در پلان مهندسی ساختمان تعیین تکلیف خواهد شد. در اینجا به بررسی ابعاد آسانسور 4 نفره در پلان می پردازیم:
برای جایگذاری آسانسور در ساختمان، ابعاد چاه آسانسور نیز باید مشخص شود. این ابعاد به شرح زیر است:
ارتفاع چاهک به فضای مورد نیاز در پایینترین نقطه چاه آسانسور اشاره دارد. همچنین، ارتفاع اورهد که به فضای مورد نیاز در بالاترین نقطه چاه آسانسور اشاره میکند، بسته به سرعت آسانسور متفاوت است:
این اطلاعات به مهندسین کمک میکند تا فضای مناسبی برای نصب و اجرای آسانسور در پلان مهندسی ساختمان در نظر بگیرند. رعایت این ابعاد کابین آسانسور برای اطمینان از عملکرد صحیح و ایمن آسانسور ضروری است. همچنین، این دادهها به مهندسین معمار کمک میکند. تا فضای مورد نیاز برای چاه آسانسور را به درستی در نقشههای ساختمانی تعیین کنند.
بدون شک وجود انواع آسانسورها با ظرفیتهای متنوع باعث شده تا ابعاد چاله آسانسور نیز متفاوت باشد. چاله آسانسور، یا فضای اختصاصی که برای نصب آسانسور در نظر گرفته میشود، باید به گونهای طراحی شود که تمامی تجهیزات و مکانیزمهای آسانسور به درستی در آن جای گیرند و عملکرد ایمنی داشته باشند.
در همین زمینه جهت خرید آسانسور از پرکاربردترین آسانسورها میتوان به آسانسورهای ۴ نفره، ۶ نفره و ۸ نفره اشاره کرد که تقریبا در تمام پروژههای ساختمانی و با توجه به تعداد واحدها مورد استفاده قرار میگیرند.
تعیین دقیق ابعاد چاله آسانسور بر اساس مشخصات فنی و استانداردهای هر پروژه انجام میشود. همچنین، ارتفاع چاله باید به گونهای باشد. که تجهیزات ایمنی مانند ترمزهای اضطراری و فضای کافی برای تعمیرات و نگهداری را فراهم کند.
| ظرفیت کابین آسانسور | عمق چاله آسانسور ( سانتی متر مربع ) |
| آسانسور 5 نفره | 160 در 160 سانتی متر مربع |
| آسانسور 6 نفره | 160 در 170 سانتی متر مربع |
| آسانسور 7 نفره | 160 در 180 سانتی متر مربع |
| آسانسور 8 نفره | 160 در 190 سانتی متر مربع |
| آسانسور 9 نفره | 170 در 190 سانتی متر مربع |
| آسانسور 10 نفره | 170 در 200 سانتی م تر مربع |
| آسانسور 11 نفره | 170 در 210 سانتی متر مربع |
ابعاد استاندارد کابین آسانسور برای ساختمانهای مسکونی بسته به ظرفیت آسانسور متفاوت است. به عنوان مثال، برای آسانسور 4 نفره، ابعاد کابین معمولاً 90 سانتیمتر عرض و 100 سانتیمتر عمق است.
حداقل مساحت کابین آسانسور 6 نفره 1.17 متر مربع و حداکثر مساحت آن 1.30 متر مربع است.
بله، ابعاد کابین آسانسور به تعداد نفراتی که باید حمل کند بستگی دارد. با افزایش ظرفیت آسانسور، ابعاد کابین نیز افزایش مییابد.
آسانسور 4 نفره: حداقل عرض چاله 140 سانتیمتر و عمق چاله 160 سانتیمتر است.
آسانسور 6 نفره: حداقل عرض چاله حدود 160 سانتیمتر و عمق چاله حدود 180 سانتیمتر است.
آسانسور 8 نفره: حداقل عرض چاله حدود 180 سانتیمتر و عمق چاله حدود 200 سانتیمتر است.
عواملی مانند ظرفیت آسانسور، سرعت حرکت، نوع کاربری (مسکونی، تجاری، اداری)، تعداد طبقات و فضای موجود در ساختمان بر ابعاد چاله آسانسور تأثیر میگذارند.
تعیین دقیق ابعاد چاله آسانسور نیازمند بررسی و محاسبات مهندسی بر اساس مشخصات فنی آسانسور و استانداردهای مربوطه است. مهندسین معمار و طراحان ساختمان باید فضای مناسبی را در پلان ساختمان برای چاله آسانسور در نظر بگیرند.
